Al jarenlang neemt het aantal niet meer functionerende kerkgebouwen toe en vooral in landelijke gebieden zorgt de vraag naar hun behoud en mogelijke herbestemming regelmatig voor controverse. In de Benelux-landen, het Verenigd Koninkrijk en Italië zijn er dan ook steeds meer voorbeelden van kerken die zijn omgebouwd tot woon- of bedrijfsruimtes. De verbouwing van religieuze gebouwen naar woonruimtes is altijd een uitdagende architectonische onderneming en tegelijkertijd een creatief avontuur, dat enkele uitdagingen met zich meebrengt – van strenge monumentenzorgregels tot de eisen van moderne woonstandaarden of actuele thema's zoals energie-efficiënte en klimaatvriendelijke verwarmingsmethoden. "Woonkerken" zijn daarom zeldzame exotische objecten op de vastgoedmarkt en niet voor ieders behoeften geschikt. Vaak zijn het kunstenaars, visionairs en architecten die zich in deze bijzondere ruimtes wagen – mensen met doorzettingsvermogen, een bijzonder gevoel en de bereidheid om zich, net als bij kastelen en landhuizen, volledig in te zetten voor alle uitdagingen.
In dit interview spreekt Luca over de inspirerende redenen achter zijn beslissing om een oude kerk te kopen en te renoveren. Zijn persoonlijke verhaal en de obstakels die hij heeft overwonnen, geven fascinerende inzichten in de transformatie van een unieke plek.
Wat heeft jou geïnspireerd aan dit gebouw? Was er een specifiek moment of een verhaal dat jouw beslissing bijzonder heeft beïnvloed?
Ik was op zoek naar een huis in het historische centrum van Ravenna, maar ik zocht iets unieks met een bijzonder karakter. Wanneer je door de 'normale' portalen in Italië bladert, word je overspoeld door een stroom van emotieloze objecten en presentaties. Daardoor verloor ik snel de interesse om via deze weg een geschikt object te vinden.
We schakelden uiteindelijk een makelaarskantoor in dat specifiek op zoek moest gaan naar iets „bijzonders“ voor ons. Aanvankelijk dachten we aan een oud pakhuis of een soort industriële ruimte. Na ongeveer een jaar hadden we veel gezien, maar niets bruikbaars, toen we uiteindelijk een telefoontje kregen: „Luca, ik moet je iets laten zien.“ We waren aanvankelijk sceptisch, maar lieten ons overtuigen en stonden uiteindelijk voor „Santa Barbara“. Als kind liep ik hier talloze keren voorbij; als mogelijk object had ik dit gebouw echter nooit op mijn radar. Het was een vreemde, maar vreugdevolle moment – een soort voorgevoel en diffuse opwinding, hoewel ik alleen de gevel en de deur nu dichterbij zag.
We openden de grote oude deur en stapten naar binnen. Na slechts een paar stappen stelde ik me voor hoe het zou zijn als dit huis echt van mij zou zijn. Op dat moment had ik nog helemaal geen idee van wat er op me af zou komen. Nog voordat ik het gehele gebouw had gezien, had ik emotioneel al besloten „dit ding“ te willen hebben, hoewel ik de aankoopprijs nog helemaal niet kende.
Met welke bijzondere uitdagingen werd je geconfronteerd tijdens de renovatie? Waren er onverwachte problemen?
Hoewel de kerk teruggaat tot het jaar 1100, verkeerde het gebouw in een vrij goede staat, aangezien het al in de jaren 1960 grondig gerenoveerd was en daarna als architectenbureau werd gebruikt. Daarom stond ik niet voor de taak een intacte kerk, maar een voorheen commercieel gebruikte ruimte om te toveren tot een thuis, wat echter niet minder uitdagend was. Het was voor mij belangrijk om de oorspronkelijke identiteit te respecteren en te behouden, en tegelijkertijd harmonie te creëren tussen het ontwerp en de woonfunctionaliteit.
De eerste kleine schok liet niet lang op zich wachten: nadat ik de sleutels bij de notaris had ontvangen en op een regenachtige dag voor het eerst alleen de kerk betrad, ontdekte ik dat het dak op enkele plekken lekte en er water naar binnen kwam, ondanks dat het volledig nieuw was gemaakt – inclusief de onderconstructie, isolatie, regenpijpen en dakpannen. Alle werkzaamheden voldeden aan de historische eisen van de monumentenzorg.
Wat betreft de voorschriften is het echt belangrijk om vooraf alles te overwegen en samen te brengen wat mogelijk relevant is. Zo had ik bijvoorbeeld een satellietschotel aangeschaft, maar ik kwam erachter dat deze niet aan het gebouw mocht worden bevestigd, omdat deze vanaf het aangrenzende plein, dat deel uitmaakt van het UNESCO-werelderfgoed, zichtbaar zou zijn. De monumentenzorg stelde beperkingen voor de gevelontwerpen. We hebben het probleem opgelost met een schotelantenne, aangezien deze van buitenaf niet zichtbaar is.
Over het algemeen kan ik eerlijk zeggen dat er verder geen grote verrassingen waren of momenten waarop ik me afvroeg: "Wat heb ik me nu op de hals gehaald?"
Kun je een raming geven van de renovatiekosten? Hoe heb je het budget vastgesteld en welke factoren hebben de totale kosten beïnvloed?
Ik moet eerlijk toegeven dat ik hier geen nauwkeurige aantekeningen van heb gemaakt. Bovendien moet worden vermeld dat we het gebouw al tien jaar geleden hebben gerenoveerd. De kosten liggen ergens tussen de 200.000 en 300.000 euro, een bedrag dat tegenwoordig – waarschijnlijk niet alleen in Italië – geen maatstaf meer is voor vergelijkbare renovaties. We hebben bijna twee jaar gewerkt aan de renovatie van het gebouw.
Ik had geen vast budget vastgesteld. Het grootste deel van de werkzaamheden en kosten bestond uit het nieuwe dak, een op maat gemaakte keuken, nieuwe leidingen en elektriciteit, de bouw van twee badkamers, nieuwe vloeren, het afdichten van de binnenplaats op de eerste verdieping en de installatie van een Sky-Ground-gebied en een dakterras. Tot slot werd er ook een video-beveiligingssysteem geïnstalleerd.
Hoe wordt de kerk verwarmd en waarom heb je voor deze methode gekozen, vooral gezien de huidige voorschriften voor energie-efficiëntie?
De gasverwarming met radiatoren werd 10 jaar geleden volledig vernieuwd en is in uitstekende staat. Er zijn drie airconditioningsystemen, waarvan de nieuwste ook fungeert als luchtontvochtiger en warmtepomp. De andere twee moeten echter worden gecontroleerd. De muren zijn tussen de 80 en 120 cm dik en bijna alle ramen zijn dubbel glas. Vanwege de houten vloeren en het feit dat er hier geen enorme open ruimtes zijn, is verwarming in principe probleemloos en eenvoudig.
Waren er bepaalde architectonische elementen of historische details die je wilde behouden of behouden voor de renovatie?
Hier ging het vooral om delen en gebieden die in de loop der jaren in waarde waren afgenomen. Een van de belangrijkste elementen was de "denkruimte", waar de ingangspoort zich bevond, die eerder verborgen was door de dakconstructie en een muur. We hebben het dak doorgebroken, het glas vervangen en weer licht in de boog gebracht. Een ander doel was om enkele delen van het huis die bedekt waren met pleisterwerk weer bloot te leggen en de oorspronkelijke stenen zichtbaar te maken, waaronder twee muren in de woonkamer, in de slaapkamer, de douchecabine van 2x1 m, evenals elementen langs de trap en op de balkons.
Als ik dit verhaal vertel, denken mensen vaak dat ik gek ben. Mijn vader, de "man met de gouden handen", en ik realiseerden ons al snel dat een zandstraalmachine de stenen zou ruïneren, aangezien de buitenste laag ervan door jarenlange blootstelling aan kalk was beschadigd, waardoor ze "zachter" waren geworden. De zandstraalmachine zou ze onvermijdelijk vernietigd hebben. Daarom besloten we om ze allemaal met de hand van het pleisterwerk te ontdoen, de voegen met kalk eruit te halen om ze weer in de schijnwerpers te zetten en een mooier effect te creëren. We hebben elke voeg "met de vinger" opnieuw gevoegd om de reliëfstructuur te behouden en elke voeg voorzien van een mengsel van witte cement en granisello. Daarna hebben we elke steen 15 keer behandeld met een borstel en salpeterzuur om ze perfect van kalk te reinigen, gevolgd door twee lagen stofbescherming.
Al met al was het een paar maanden werk, maar vandaag de dag geven deze muren het huis een bijzondere karakter. Als je ernaar kijkt, heb je het gevoel naar een schilderij te kijken. Ze vertellen over de mensen die hier meer dan duizend jaar geleden waren, over hun verhalen – het is gewoon ongelooflijk.
Hoe heeft de lokale monumentenautoriteit het renovatieproces begeleid? Waren er bureaucratische obstakels te overwinnen?
Mijn architect begeleidde de werkzaamheden en coördineerde de benodigde ingrepen met de vergunningen en vereisten van het kadasterbureau en de richtlijnen van de monumentenzorg. Het hangt hier zeker ook af van de architect. In ons geval verliep de samenwerking voorbeeldig en was het, afgezien van de eerder genoemde kleinigheden, uiterst probleemloos.
Welke fiscale aspecten zijn belangrijk bij het renoveren van historische gebouwen? Heb je tips voor kopers die soortgelijke projecten plannen?
Op het moment van de werkzaamheden, zo'n 10 jaar geleden, waren er in Italië niet echt belastingvoordelen. Tegenwoordig zijn er mogelijk meer mogelijkheden, maar deze worden vaak ook gepaard met strikte vereisten. Elke koper moet zich van tevoren hierover verdiepen en individueel informeren en adviseren.
Mijn advies, dat mij persoonlijk de juiste weg heeft gewezen: Laat je in de eerste plaats leiden door je passie en verder heb je gewoon de juiste omgeving van vrienden, technici en andere specialisten nodig. Kort gezegd: capabele mensen op wie je kunt vertrouwen.
Welke belastingaspecten zijn belangrijk bij de renovatie van historische gebouwen? Heb je tips voor kopers die vergelijkbare projecten plannen?
De onroerendezaakbelasting voor een tweede woning bedraagt 2.592 euro.
De afvalheffing bestaat uit een vast bedrag op basis van het aantal vierkante meters en hangt af van of het een eengezinswoning betreft en hoeveel bewoners er wonen. Dit bedraagt enkele honderden euro's per jaar. Daarnaast is er een uitgebreide opstalverzekering van 390 EUR per jaar.
Er zijn geen specifieke fiscale bijzonderheden. Een klein bijzonderheid in de stad is dat in Ravenna alle historische gebouwen een extra plaquette met de naam van het pand en een QR-code hebben, die het verhaal van het betreffende gebouw vertelt.
Wat maakt het leven in de UNESCO-stad Ravenna bijzonder?
Ravenna is een levendige stad. Onze kerk bevindt zich in het historische centrum. Ravenna was ooit de hoofdstad van het Romeinse rijk en wordt vandaag de dag gekenmerkt door talrijke monumenten en musea.
Deze historische sfeer en het verleden zijn direct voor de deur aanwezig en altijd opnieuw voelbaar wanneer je het huis verlaat.
Slechts 200 meter van het graf van Dante verwijderd, leeft men hier midden in een rijke cultuur. Ravenna is bovendien de thuisstad van de wereldwijd beroemde mozaïeken en de muziekscene, waarin dirigent Mutti een centrale rol speelt.
Niet te vergeten zijn het strand en het aangrenzende dennenbos, die in 15 minuten te voet te bereiken zijn. En in Italië – en zeker niet in de Romagna – komt de culinaire ervaring natuurlijk ook nooit te kort. Goed eten, verfijnde dranken en de typisch Italiaanse gastvrijheid hoeven waarschijnlijk niet meer apart vermeld te worden.
In het algemeen is er veel te ontdekken. Ravenna is een stad waar je veel te voet kunt verkennen en waar je telkens verborgen hoeken kunt ontdekken. Het is een geweldige stad om te werken en je te settelen – of je nu in een restaurant of in een bar zit – Ravenna zorgt altijd voor een verrassing.
Wie is de ideale koper voor zo'n bijzonder pand?
Dat is een interessante vraag! Ik geloof dat de ideale koper voor zo'n unieke woning twee soorten mensen kan omvatten. De eerste is iemand die een diepgaande waardering heeft voor geschiedenis en cultuur. Deze persoon wordt aangetrokken door de uniciteit van het pand en voelt een bijzondere verbinding met uitzonderlijke locaties. Het tweede type is een vooruitziende investeerder die begrijpt dat bijzondere onroerend goed zijn waarde nooit verliest en in de loop der tijd zelfs in waarde kan stijgen. Beide groepen brengen een passie en een perspectief met zich mee die deze woning verdient.
Vastgoedaanbod
Manduria, Puglia
